شهروند

شهروند
سخن از شهروندان و حقوق آنها غالبا در مقابل دولت مطرح می شود . بدین ترتیب شهروندان نیاز به حمایت پیدا می کنند. به حق سخن از حقوق شهروندی زیادی رفته است و به جاست که بازهم تاکید شود، اما در این باب گاه و بی گاه باید از مسئولیت های شهروندان نیز یادی کرد. شهروندان دارای برخی مسئولیت های مدنی و کیفری اند.
تعریف شهروند
شهروند فردی است در رابطه با یک دولت که از سویی، از حقوق سیاسی و مدنی برخوردار است و از سوی دیگر، در برابر دولت تکالیفی بر عهده دارد. این رابطه را شهروندی گویند. به علاوه، شهروندی منزلتی است برای افراد که در ارتباط با دولت که از نظر حقوق بین الملل نیز محترم شمرده می شود.
دولت نیز حقوق فطری، طبیعی و قانونی شهروندان را رعایت و از آن حمایت می کند.
اگر چه ملیت را اغلب به معنای شهروندی به کار می برند، اما ملیت معنای وسیعتری از شهروندی دارد.
تفاوت شهروندی با برخی اصطلاحات مشابه
ملیت نیز به معنای رابطه داشتن با یک دولت است، اما نه به معنای داشتن حقوق سیاسی در داخل، بلکه به معنای برخورداری از مزیت حمایت دولت در خارج از کشور. علاوه بر آن، ملیت به معنای رابطه اشخاص حقوقی (شرکت ها) و برخی دارایی ها(کشتی ها و هواپیماها) با یک دولت است.
این ها نیز ملیت دارند، ولی شهروند نیستند؛ شهروندی خاص افراد انسانی است. همچنین، شهروندی را با اقامت دائمی و شهروند را با مقیم نباید اشتباه کرد. کسی، چه بسا شهروند کشوری باشد، بی آنکه در ان کشور اقامت داشته باشد یا مقیم کشور است، بی انکه شهروند آن محسوب گردد.
از نظر قانون مدنی ایران، اشخاصی که تابعیت ایرانی را تحصیل می کنند، شهروند ایرانی محسوب می شوند و از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است، بهره مند می شوند، اما نمی توانند به برخی مقامات از جمله ریاست جمهوری و قوه قضائیه، وزارت، استانداری، فرمانداری، قضاوت، نمایندگی مجلس و شوراهای اسلامی شهر و… نائل گردند.
تابعیت رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی است که شخص را به دولت معینی وابسته می سازد. از نطر حقوق بین الملل، کشور محل تولد (سیستم خاک) و نسب (سیستم خون) دو عامل قهری ایجاد تابعیت اند.
زوجیت و کسب تابعیت ارادی نیز از جمله عوامل دیگری هستند که خود را تبعه کشور معینی می سازند.
با مراجعه به قانون مدنی ایران، قانون گذار حقوق برابر برای اتباع را به رسمیت نشناخته است؛ به این معنی که اتباع خارجی که تابعیت ایرانی تحصیل می کنند، صرف نطر از آنکه آنان را تبعه یا شهروند ایرانی بنامیم، با ایرانیانی که تابعیت بومی ایرانی داشته باشند، حقوق مساوی ندارند.

منبع: حقوق شهری و شهروندی محسن اسماعیلی