theme

یادداشت با موضوع “انرژی های تجدید پذیر و توسعه پایدار ” – سولماز رضایی

یادداشت با موضوع “انرژی های تجدید پذیر و توسعه پایدار ” – سولماز رضایی

یادداشت با موضوع “انرژی های تجدید پذیر و توسعه پایدار”
دکتر سولماز رضایی
روزنامه آفتاب یزد – ۱۰ اسفند ماه ۹۶ صفحه ۱

توسعه پایدار شهری مبتنی بر ایجاد توازن در حوزه مباحث زیست محیطی با توسعه محیطی و اقتصادی شهرهاست، به گونه‌ای که نسل های آینده را برای رفع نیازهای خود دچار چالش و مخاطره نکند. از این رو در مباحث شهرسازی نوین، حرکت به سوی پایداری شهری مستلزم توجه بیشتر به موضوع انرژی و برنامه‌ریزی به جهت استفاده بهینه از منابع گوناگون انرژی است. در این راستا به حداقل رساندن استفاده از منابع تجدید ناپذیر انرژی و استفاده پایدار از منابع برگشت پذیر، از شاخصه های مهم شهر پایدار در عصر کنونی به حساب می آید.
بشر از دیرباز ناگزیر به استفاده از منابع انرژی پاک و طبیعی بوده و همواره در نوع معماری سنتی و بومی خود بهره مندی از این منابع را با هدف انطباق هرچه بیشتر با محیط زیست خود مورد توجه قرار داده است. اکنون نیز یکی از مسائل مهم در زمینه توسعه پایدار شهری، توجه به موضوع پایداری در معماری است که چالشی اساسی برای معماران و طراحان شهری مدرن به حساب می آید. به گونه ای که وارد شدن کمترین آسیب به محیط زیست، بهینه سازی مصرف انرژی و استفاده از انرژی های پایدار و تجدید پذیر در طراحی های مرتبط با فضاهای شهری، به طور جدی لحاظ می گردد.
شهرها بزرگترین مصرف کنندگان انرژی هستند. انرژی که نیاز فزاینده به آن اغلب از منابع تجدید ناپذیری همچون سوخت های فسیلی و انرژی هسته ای تامین می شود. امروز بیش از پنجاه درصد جمعیت جهان، در شهرها ساکنند که با مصرف حدود هفتاد درصد از انرژی تولید شده، عامل به وجود آمدن بیش از هفتادو پنج درصد آلودگی جهان می باشند. محدود بودن ذخایر انرژی تجدید ناپذیر و نیز آلودگی های زیست محیطی مرتبط با مصرف بی رویه این گونه از سوخت ها که اثرات مخرب زیست محیطی مانند افزایش جهانی دما، تغییرات گسترده آب و هوایی، آلودگی هوا را سبب شده و حتی در حوزه‌های سیاسی سبب منازعات بین المللی گشته، توجه بیش از پیش جوامع انسانی را به استفاده از منابع تجدید پذیر معطوف داشته است. این منابع، برخلاف منابع تجدید ناپذیر، قابلیت آن را دارند که در یک بازه زمانی کوتاه توسط طبیعت به وجود آمده و بازتولید شوند. انرژی های به دست آمده از این منابع، انرژیهایی با فرآیند تولید پایدار و قابلیت جایگزینی پیوسته هستند. انرژی های تجدید پذیر به طور مستقیم یا غیر مستقیم از انرژی خورشیدی نشات میگیرند مانند انرژی زمین گرمایی، انرژی خورشیدی، انرژی بادی، انرژی برق آبی، انرژی زیست توده و انرژی دریایی. این انرژی ها علاوه بر مزایای زیست محیطی فراوان، از جنبه‌های دیگری نیز حائز اهمیت اند. از نگاه استراتژیک اینگونه از انرژی که در گستره ی محلی و منطقه ای قابل استحصال و تولید می باشند باعث قطع وابستگی به منابع تجدیدناپذیر می‌شوند. از طرفی دیگر استفاده از فناوری‌های نوین به جهت تولید انرژی های تجدید پذیر در جوامع کوچک و روستایی، فرصتی مناسب برای توسعه و ارتقاء سطح تکنولوژی در این مناطق می باشد.
منابع مختلفی برای استحصال انرژی های تجدید پذیر وجود دارد که در این زمینه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
انرژی برق آبی: که به عنوان مهمترین منبع انرژی برگشت پذیر به حساب می‌آید و در حال حاضر ۱۷ درصد از برق تولید شده در جهان از این روش به دست می آید. در اوایل دهه ۹۰ شمسی، تولید برق از این روش در ایران به حدود ۹۷۰۰ مگاوات رسید.
انرژی بادی: استفاده از این روش در کشورهای پیشرفته به دلیل پایین بودن هزینه های نسبی تولید انرژی و اشتغال زایی های مرتبط متداول و در حال افزایش است و به عنوان دومین منبع انرژی تجدیدپذیر به حساب می آید. در ایران با توجه به پتانسیل های موجود، زمینه تولید ۱۰۰ گیگاوات انرژی از این روش وجود دارد که در حال حاضر این میزان ۱۰۰ مگاوات می باشد.
انرژی خورشیدی: هزینه های تولید انرژی خورشیدی در گذشت زمان کاهش بسیاری یافته است. به عنوان مثال در آلمان تولید انرژی خورشیدی برای صاحبان منازل ارزان تر از برق معمولی شده است. ایران با داشتن حدود ۳۰۰ روز آفتابی یکی از مساعد ترین نقاط جهان برای استفاده از این انرژی می باشد.
انرژی زمین گرمایی: اینگونه از انرژی حرارتی در پوسته جامد زمین وجود دارد. ظرفیت جهانی برای استفاده از این منبع انرژی ۱۳۵ گیگاوات برآورد شده است. بر اساس بررسی های انجام شده حدود ۱۰ منطقه مستعد برای تولید انرژی زمین گرمایی در ایران وجود دارد.
زیست توده: زیست توده یا بیومس اجزای قابل تجزیه زیستی از محصولات، پسماندها، زایدات کشاورزی، جنگل ها و صنایع و نیز زایدات صنعتی و شهری قابل تجزیه است. بر اساس تحقیقات انجام شده، سوخت های زیستی به دست آمده از این پسماندها می توانند سالانه به اندازه ۱۰ برابر مصرف سالانه انرژی جهان، انرژی تولید نمایند.
انرژی دریایی: این گونه انرژی از امواج دریا، جزر و مد، اختلاف درجه حرارت آب و اختلاف چگالی آب دریاها به دست آمده و یکی از پاکترین و پرظرفیت ترین گونه انرژی تجدید پذیر به حساب می آید.
بر اساس آمارهای اعلام شده در حال حاضر سهم انرژی های نو و پاک در سبد مصرف انرژی کشور کمتر از یک درصد است در حالی که متوسط تولید این نوع انرژی در جهان بیش از ۱۰ درصد کل انرژی های تولید شده می باشد. به نظر می رسد لزوم سرمایه گذاری های اولیه کلان در حوزه انرژی های تجدید پذیر یکی از موانع توسعه این بخش بوده که با حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی و نگاهی آینده نگرانه می توان به استفاده از ظرفیت های موجود در این زمینه برای نیل به توسعه ای پایدار امیدوار بود.