واکاوی مفهوم حس مکان و تاثیر آن بر هویت مکان در شهرهای جدید

واکاوی مفهوم حس مکان و تاثیر آن بر هویت مکان در شهرهای جدید[۱]

 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

نویسندگان:

1. مجتبی رفیعیان – دانشیار دانشگاه تربیت مدرس تهران (استاد راهنما)
2. سولماز رضایی – دانشجوی مقطع دکترای رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری

چکیده: هدف مقاله حاضر، بررسی تاثیر حس مکان بر ایجاد هویت شهری در شهرهای جدید است. در راستای تحقق هدف مذکور مفاهیم کلیدی پژوهش و نظریات مرتبط با موضوع مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس، به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و ابزار فیش برداری استفاده گردید. بررسی ها نشان داد؛ حضور انسان در محیط و ادراک ناشی از ساختارهای کالبدی- فضایی، ساختارهای اجتماعی- فعالیتی و ساختارهای فردی- روانی، در نتیجه تعریف معنای محیط، فضا را به مکان تبدیل می­نماید. این تعریف معنا به موضع­گیری فرد در برابر مکان منجر گردیده و بر کیفیت و کمیت حضور وی در حال و آینده در آن مکان خاص موثر است. این موضع­گیری در قالب حس مکان بیان شده و بر پایه این حس است که پیوند فرد با مکان شکل می­گیرد. این حس می­تواند برای مجموعه­ای از افراد در قالب گروه­های اجتماعی کمابیش یکسان باشد. سطوح متفاوتی از بی­تفاوتی- بی­مکانی تا آگاهی، تعلق، دلبستگی، تعهد و در نهایت وفاداری و ایثار برای حس مکان تعیین می­شود. حس مکان بر شکل­گیری هویت فردی و اجتماعی به واسطه پیوند فرد با مکان و نیز حس تعلق به مکان موثر باشد. هویت مکان نیز از حس مکان تاثیر می­پذیرد. به بیان دیگر، هویت فردی را می­توان در ویژگی­های خاص و منحصر به فرد وی و هم در ویژگی­های اجتماعی که در آن حضور یا عضویت داشته، جست. می­توان مکانی که فرد در آن حضور می­یابد را نیز به عبارت یاد شده افزود و بدین ترتیب، هویت انسان از ویژگی­های فردی، ویژگی­های اجتماعی و ویژگی­های مکانی متاثر خواهد شد. از این رو می توان گفت؛ هویت شهروندی از هویت مکان و به تعبیر گسترده­تر، هویت مکانی یا هویت شهر تاثیرپذیر است.

کلید واژه ها: حس مکان، هویت مکان، پدیدارشناسی، روان شناسی محیط، شهرهای جدید

[۱] این مقاله برگرفته از پایان نامه دکتری خانم سولماز رضایی دانشجوی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران به راهنمایی دکتر مجتبی رفیعیان می باشد

 متن کامل مقاله در لینک زیر:

واکاوی مفهوم حس مکان و تاثیر آن بر هویت مکان در شهرهای جدید